Unutkanlık (demans) bir kişinin bir hastalık sonucunda beyin hücrelerinin etkilenmesine bağlı olarak ortaya çıkan ve en sık unutkanlık ile başlayan çoğunlukla ilerleyici zihin işlevlerinin kalıcı olarak gerilediği hastalık halidir. Demans da denen unutkanlık/bunama, beyni etkileyen bozuklukların neden olduğu bir grup semptomun bütünsel adıdır ama belirli bir hastalık değildir.
Unutkanlık; kişinin günlük yaşam aktiviteleri olan işini yapabilme, ev işleri olan yemek yapma, tamir etme, ev eşyası kullanma, hobileri ile ilgilenme ve öz bakımı olan yıkanma,giyinme gibi temel yetilerde bozulma şiddetine göre bir seyir gösterir. Demans hastası ilk zamanlarda unutkanlıklarından utanma, kendi kusurlarını kapama eğiliminde oldukları için yakınları tarafından ancak iyi bir gözlemle fark edilebilirler. İlk olarak genelde isimleri unutma, kişileri karıştırma ve yakın hafıza ile ilgili bilgileri kaybetme ve kaydetme kusurları ortaya çıkar.
Daha sonraları yemeğin yapılışındaki eksiklikler ya da yemeği ocakta unutmak gibi mutfak kazalarının yanında eskiden yapabildiği tamir işlerini yapamama, evin yolunu şaşırma ya da yönünü bulamayıp kaybolması ile başlayan unutkanlıkları ön plana çıkar. Hareketlerde ya da konuşmada yavaşlama, becerilerin azalmasına bağlı sinirlenme, öfkelenme, uyku iştah düzeyinde bozulma ve nihayetinde öz bakımın iyice azalması ve yardımsız günlük ihtiyaçlarını karşılayamamaya bağlı sorunlar görülür.
Bellek, dikkat, dil becerileri, görsel mekansal işlevler gibi kognitif becerilerde eksilme unutkanlıkta karşılaştığımız tablodur.
65 yaş üstü bireylerin %5’inde, 85 yaş üstü bireylerin %35-50’inde unutkanlık vardır. Kaba bir hesapla unutkanlık yakınması olan yaşlıların %60’ında demans saptanacaktır.
Bunama (demans) belirtileri nelerdir?
Bunamanın belirtileri zihinsel ve ruhsal olmak üzere iki türdür.
Bunamanın zihinsel belirtileri: İlerleyici unutkanlık (en sık), yakınlarını tanıyamama, zamanı bilememe, mekanları tanımama, hesap yapamama, çevrede olanları anlama güçlüğü, günlük yaşam becerilerinde gerileme (banyo yapma, giyinme, yemek yemek gibi)
Bunamanın ruhsal belirtileri (zihinsel yetenek kaybı olan kişide): Mutsuzluk, sinirlilik,
duygu kontrolunda azalma, çeşitli düşünce bozuklukları, hayal görme, davranış bozuklukları
Unutkanlık bunamanın (demansın) belirtisi midir?
Unutkanlık her durumda bunama belirtisi değildir. Birçok unutkanlıklar yaşın ilerlemesine bağlı oluşan ve bunama ile ilişkisi olmayan unutkanlıklardır. Unutkanlığın bunama bulgusu olup olmadığı ancak ayrıntılı bir hekim muayenesi ile saptanabilir.
Bunamanın diğer adı Alzheimer hastalığı mıdır?
Alzheimer hastalığı bunamanın bir türüdür. En sık bunama nedenidir. Bunun dışında beyin damar hastalıkları en başta olmak üzere farklı bunama nedenleri de vardır.
Beynimizi yaşlandıran faktörler nelerdir?
- Genetik yatkınlık,
- Depresyon, stres,
- Ateroskleroz (damar sertliği),
- Kafa travması,
- Düşük eğitim düzeyi,
- Obezite,
- Hipertansiyon, Hiperlipidemi, Diyabetes mellitus,
- Sigara, alkolizm,
- Tiroid hastalıkları,
- B 12 Vitamini eksikliği (nöroanemik sendrom),
- Demans (Alzheimer vs),
- Beyin tümörü
Sağlıklı Bir Beyne Sahip Olmak İçin:
- Stresten, kaygı ve üzüntüden uzak kalmaya çalışın,
- Yeterli ve dengeli beslenme ile kilo kontrolüne dikkat edin,
- Antioksidanları içeren gıdalar alın,
- İyi, kalite uyku ve beslenme düzeni oluşturun,
- Sigara ve alkolden uzak durun,
- Yaşınıza uygun düzenli egzersizler yapın,
- İnsanlarla iletişime geçin, sosyal aktivitelere katılın,
- Sürekli yeni ve kompleks bilgiler edinin,
- Bulmaca, iskambil, satranç gibi yoğun zihinsel aktivite gerektiren oyunları oynayın,
- Kitap okuyun, radyo dinleyin, televizyon izleyin. Bunları yaparken yorumlarda bulunun, tartışmalara katılın.
- Yabancı dilde kelimeler öğrenmeye çalışın,
- Meditasyon, yoga gibi aktivitelerde bulunun,
- Aile ve arkadaş ilişkilerinizi güçlü tutun,
- Emekli olmayın, aktif ve her zaman bir amaç için uğraşın,
- Planlı yaşayın,
- Düzenli doktor kontrolüne gidin ve doktorunuzun sağlık ile ilgili tavsiyelerine mutlaka uyun.