Şaşılık ya da gözkayması gözlerin görme akslarının paralelliğini kaybederek farklı yönlere bakmasıdır. Sık görülür, yaklaşık çocukların %4’ünü etkiler ancak erişkinlerde de gelişebilir. Her iki gözle istenen noktaya bakılırken beynin görme merkezinde bu iki görüntü birleştirilerek tek olarak ve üç boyutlu olarak algılanır. Gözde kayma olduğunda ise beyinde iki farklı görüntü ortaya çıkacağından, beyin kayan gözden gelen görüntüyü baskılayacaktır bu da derinlik hissinde ve her iki gözle sağlanan görüşte azalmaya sebep olacaktır. Erişkinlerde ise kayan gözden gelen görüntünün baskılanması artık yapılamadığından çift görme şikayeti ortaya çıkar.

Her bir gözde altışar adet göz dışı kas bulunur. Bunların birinde veya birkaçında kuvvet azlığı veya fazlalığı olması şaşılığa neden olur.

Bir göz düz bakarken diğeri içe, dışa, yukarı veya aşağı kayabilir. Bazı durumlarda kayma her iki gözde de mevcuttur. Şaşılığı karşıdan fark etmek bazen çok kolay iken bazen de şüpheli durumlar olabilir. Şaşılıktan şüphe edilen durumlarda vakit kaybetmeden hızla hekime baş vurmak gerekmektedir.

Yeni doğan bir bebeğin gözlerinin ilk birkaç ay boyunca kayması normal olarak kabul edilir. Zamanla, bebek 4 ila 6 aylık iken gözler genellikle düzelir. Eğer gözlerden biri ya da ikisi birden kaymaya devam ediyorsa (içeri, dışarı, aşağı, yukarı) bunun nedeni büyük ihtimalle tıpta ‘strabismus‘ adı verilen göz kaymasıdır.

Gözdeki kayma sürekli olabileceği gibi aralıklarla da olabilir. Günlük dilde aynı durum için ‘şaşılık’ tabiri de kullanılır. Erken dönemde fark edildiğinde göz kayması güvenli ve etkili yöntemlerle tedavi edilebilir.

Şaşılık neden ortaya çıkar?
Şaşılığın tam olarak nedeni bilinmemektedir. Fonksiyonel, nörolojik veya kaslardaki yapısal bozukluklar ve dengesizlik kaymaya neden olur. Gözü hareket ettiren kaslardaki dengesizlikler, bu kasları kontrol eden beyin merkezlerinin etkilendiği serebral palzi, Down sendromu, hidrosefali gibi hastalıklar ya da gözü etkileyen katarakt, glokom veya travma gibi durumlar gözlerin paralelliğini bozarak kaymaya neden olabilir. Kaymanın ilk belirtisi gözlerin aynı noktaya odaklanmamasıdır ancak güneşte bir gözünü kapama, kafasını eğerek veya döndürerek bakma gibi bulgularda kaymanın sonucu olabilir. Erişkin dönemde ortaya çıkan kaymalarda ise en önemli şikayet çift görmedir.